آموزش, کلاس نویسندگی
وقتی باید هزینه نوشتن را بپردازیم!
وقتی باید هزینه نوشتن را بپردازیم! | قسمت نهم (پایانی) مجموعه یادداشت‌های تسلی‌بخشی‌های نوشتن
جمله‌ی مشهوری وجود دارد که تقریباً در تمام مکاتب، مذاهب، فرقه‌ها و اندیشه‌های مشهور دنیا به آن اشاره شده و هر شخص بزرگی حداقل یک‌بار در میان سخنان و نصایح خود به آن اشاره کرده است. آن سخن این است:
«هیچ چیز خوبی در این دنیا رایگان به دست نخواهد آمد.»
ممکن است در نگاه اول متوجه هزینه‌ای که بابت دریافت چیزهای خوب (به عبارت دقیق‌تر: دریافت دوپامین) می‌پردازیم نشویم؛ برای مثال هنگام استفاده از شبکه‌های اجتماعی نفهمیم دقیقاً داریم چه هزینه‌ای برای دریافت آن میزان احساس خوبی که بعد از هر بار به روز شدن تایملاین، گرفتن لایک، کامنت یا ویو و ارتباط با دیگران به دست می‌آوریم می‌پردازیم، اما باور کنید هیچ چیز مطبوعی بی‌هزینه به دست نخواهد آمد.
همانطور که هنگام گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی داریم از مهم‌ترین دارایی انسان قرن بیست و یکم یعنی توجه مایه می‌گذاریم (چیزی که بیشتر اوقات متوجه‌اش نیستیم)، هنگام دریافت چیزهای خوب دیگر هم مجبور به پرداخت هزینه خواهیم بود. به‌نظر می‌رسد خالص نبودن خوشی‌ها، یکی از قوانین زندگی در دنیا است.
حال، آن‌چه که باید به آن دقت کنیم این است که آیا چیزی که در ازای پرداخت هزینه دریافت می‌کنیم ارزشش را دارد یا نه؟ چیزی که دانشجویان اقتصاد آن را محاسبه‌ی هزینه-فایده می‌نامند و یکی از مبانی اساسی برای تصمیم‌گیری در رابطه با انجام هر کاری است.
پیش‌تر گفتیم نوشتن یکی از مفیدترین کارهایی است که هرکسی می‌تواند برای بهبود سطح زندگی خود انجام دهد؛ مزایای منظم نوشتن به قدری زیاد است که از پزشک و روان‌درمانگر گرفته تا هنرمند و بازرگان، همه آن را برای داشتن یک زندگی بهتر پیشنهاد کرده‌اند و نگاهی گذرا به زندگی هر یک از افراد شاخص نشان میدهد ردی از نوشتن منظم در برنامه‌ی روزانه‌ی آن‌ها قابل مشاهده است.
اما بهره‌مندی از مزایای نوشتن هم مانند به دست آوردن هر چیز خوب دیگری، مستلزم پرداخت هزینه است. در این یادداشت قصد داریم در رابطه با هزینه‌هایی که نوشتن ممکن است برای ما ایجاد کند (+) صحبت کنیم. این آخرین یادداشت از سری تسلی‌بخشی‌های نوشتن است و قرار است پرونده‌ی این سری یادداشت‌ها که برای نویسندگان تازه‌‌کار (یا آن‌طور که ما دوست داریم صدایشان بزنیم: نویسندگان سال‌اولی) تدوین شده است را ببندیم.
نوشتن چه هزینه‌هایی دارد؟
اجازه دهید کمی دقیق‌تر به موضوع نگاه کنیم و دوتا از مهم‌ترین هزینه‌هایی که نوشتن برای ما ایجاد خواهد کرد (یا ممکن است ایجاد کند) را مرور کنیم؛ سپس تصمیم بگیریم که آیا برای خوب نوشتن یا نویسنده شدن، حاضر به پرداخت این هزینه‌ها هستیم؟ به عبارت بهتر، باید ببینیم آیا برای نویسنده شدن حاضریم هزینه نوشتن را بپردازیم؟
یک: امکان لو رفتن نوشته‌های خصوصی
اگر می‌خواهیم از مزایای نوشتن در بالاترین حد ممکن بهره ببریم و حاصل این نوشتن، اثری قابل ارائه و باکیفیت باشد، باید بتوانیم دنیا را همانطور که می‌بینیم و وقایع را همانطور که ارزیابی می‌کنیم بنویسیم. این کار چه در هنگام نوشتن خاطرات روزانه و چه موقع نوشتن گزارش، سفرنامه یا هر نوع دیگری از انواع نوشتن صادق است.
بیایید فکر کنیم که اگر امیل زولا وقایع جاری در معادن شیلی را به شکل محافظه‌کارانه‌تری نوشته بود، چارلز دیکنز به شکل غیرواقع‌گرایانه‌ای از فقر گفته بود، ابوالفضل بیهقی به گونه‌ای حاکم‌پسند تاریخ نگاشته بود یا افرادی مثل آگوستین قدیس، تارا وستوور یا بهروز بوچانی خاطرات و سرگذشت‌شان را با صداقت کمتری نسبت به چیزی که هست روایت کرده بودند، آیا باز هم آثارشان با چنین اثرگذاری وسیعی روبه‌رو می‌شد؟ قطعاً خیر.
حتی زمانی‌که برای مخاطبان وسیع می‌نویسیم هم، باید جانب امانتداری و صداقت را حفظ کنیم. فراموش نکنیم که نوشتن، تنها یک ابزار برای انتقال مفاهیم است. هیچکس برای مصرف یک سالاد کلمات بی‌مزه که خاصیتی برایش ندارد سراغ خواندن مکتوبات نمی‌رود.
افراد می‌خوانند تا راه‌هایی که به بهتر زندگی کردن منتهی می‌شوند را بشناسند و برای کنجکاوی‌هایشان پاسخی پیدا کنند. آیا این اتفاق وقتی نویسنده، به‌طور خودخواسته دیواری بلند میان آن چیزهایی که واقعاً می‌خواهد بگوید و چیزهایی که فکر می‌کند گفتن آن‌ها مصلحت است بکشد، باز هم خواهد افتاد؟
حال آن‌که ما در این مرحله از نوشتن، که نوشتن خاطرات و افکار شخصی است برای کسی جز خودمان نمی‌نویسیم و این نوشتن، باید در صادقانه‌ترین و بی‌تعارف‌ترین حالت خود به انجام برسد.
بنابراین رمزی نوشتن، خودسانسوری، نوشتن به زبانی جز آن‌چه با آن می‌اندیشیم یا هر روشی که مانع از جاری شدن راحت افکار باشد، به احتمال زیاد مانند یک داروی تاریخ مصرف گذشته عمل خواهد کرد؛ نه‌تنها اثر مثبتی در پی نخواهد داشت که ممکن است ضرری نیز در اثر مصرف آن عارض شود.
دومین هزینه نوشتن: هزینه‌های مادی
شاید تا به‌حال به این موضوع فکر نکرده باشید که نوشتن برای نویسنده هزینه‌های مادی پیدا و پنهانی خواهد داشت. این نوع هزینه، چیزی است که نویسنده در تمام انواع نوشتن مجبور به پرداخت آن خواهد بود.
جدا از هزینه‌ای که برای فراهم کردن قلم و کاغذ یا رایانه‌ای که یک برنامه‌ی نوشتن روی آن نصب باشد صرف می‌کنید و در دسته‌ی هزینه‌های آشکار مادی نوشتن طبقه‌بندی می‌شوند، در نوشتن هزینه‌های پنهانی نیز وجود دارد که باعث می‌شود بخواهید دقایقی فکر کنید آیا واقعاً نوشتن ارزش پرداخت آن را دارد یا نه؟
اگر یک شخص بزرگسال* باشید احتمالاً برای تامین هزینه‌های زندگی‌تان مشغول به کاری هستید. با این اوصاف تعداد ساعاتی که کاملاً در اختیار خودتان است محدود خواهد بود. شما می‌توانید این ساعات را به تفریح، استراحت یا کار بیشتر اختصاص دهید.
در هر صورت به عنوان یک «آدم بزرگ» ساعات روزانه‌تان -به علت کمیابی- ارزش بیشتری دارند و از این رو صرف آن‌ها برای نوشتن، باعث می‌شود خواه ناخواه مجبور به اولویت‌بندی و قربانی کردن یک فعالیت ضروری دیگر شوید.
تازه! این در حالی است که نوشتن برای شما صرفاً امری تفننی باشد. در صورتی که نوشتن را به‌عنوان یک شغل تمام وقت در نظر بگیرید، مجبور به قربانی کردن چیزهایی دیگری از جمله شغل تمام وقتِ دیگرتان خواهید بود که این هم در نوع خود بسیار پرهزینه است.
در این حالت لازم است علاوه بر قربانی کردن شغلی که دارید، زمان و توجه زیادی نیز صرف کنید و حتی سبک زندگی‌تان را نیز تغییر دهید. تمام این‌ها برای شما کنتور خواهد انداخت و ارزش ریالی (تومانی؟) خواهد داشت.
برای محاسبه‌ی هزینه‌ی این فرصت، کافی است حساب کنید در صورتی که قرار بود تمام این زمان، انرژی و توجه را به کار دیگری اختصاص دهید که دستاوردهایی ممکن بود داشته باشید؟
پس می‌بینید نوشتن آن‌قدرها هم که به‌نظر می‌رسد کار ارزان و در دسترسی نیست. خصوصاً در سطوح بالاتر که نیاز به فداکاری بیشتری نیز دارد. صدالبته اگر کار شما جواب دهد، نرخ بازگشت سرمایه‌ی چشمگیری خواهد داشت.
سخن پایانی
این‌که پیش از تصمیم‌گیری در رابطه با هر اقدامی، بررسی کنیم که آن کار چه مزایایی برایمان خواهد داشت و در ازای دریافت آن مزایا مجبور به پرداخت چه هزینه‌هایی هستیم، یکی از مهم‌ترین اصول تصمیم‌گیری است. اگرچه این کار اغلب به‌صورت خودکار در ذهن‌مان انجام می‌شود اما برای تصمیم‌گیری در رابطه با اقدامات پر هزینه لازم است قدری بیشتر تأمل کنیم.
نوشتن یکی از اقدامات پرسودی است که دستیابی به مزایای ارزشمند آن مستلزم پرداخت هزینه است. امیدواریم مطالعه‌ی این یادداشت به شما کمک کرده باشد در رابطه با شروع کردن یا نکردن نوشتن تصمیم‌گیری بهتری داشته باشید. هرچند آرزوی قلبی من این است که پرداخت این هزینه‌ها را بپذیرید و به دنیای پر از لذت و گاهی پررنج نویسندگی قدم بگذارید.
* بزرگسالی یعنی زمانی که دیگر هزینه‌های زندگی‌تان را خودتان می‌پردازید؛ با این وصف ممکن است چهل ساله باشید و هنوز بزرگسال محسوب نشوید.
این آخرین قسمت از سری تسلی‌بخشی‌های نوشتن بود که در آن از هزینه‌ی نوشتن صحبت کردیم. امیدواریم مطالعه‌ی این سری از یادداشت‌ها نوری در مسیر نویسندگی شما بوده باشد.
ترتیبی که برای مطالعه‌ی سری تسلی‌بخشی‌های نوشتن به شما پیشنهاد می‌کنیم:
۱- نویسندگی را از کجا شروع کنیم؟
۲- ترس از نوشتن را چگونه درمان کنیم؟
۳- برای نویسنده شدن به چه لوازمی نیاز داریم؟
۴- آیا من استعداد نویسندگی دارم؟
۵- نوشتن چگونه باعث تسکین آلام روحی ما می‌شود؟
۶- ایده‌یابی برای نوشتن: راهنمای کامل پیدا کردن موضوع برای نوشتن
۷- چگونه بدون نیاز به معلم، نویسندگی خلاق یاد بگیریم؟
۸- کتابخوانی برای نویسنده‌ها
۹- وقتی باید هزینه نوشتن را بپردازیم!
مطالب پیشنهادی:
