آموزش, کلاس آداب معاشرت
اتیکت معلمی یا آداب معاشرت معلمی: چطور یک معلم با اتیکت باشیم؟
اتیکت معلمی یا آداب معاشرت معلمی به مجموعه‌ای از قوانین و رفتار حرفه‌ای گفته می‌شود که باید یک معلم در تعاملات خود با دانش‌آموزان، همکاران و اولیای دانش‌آموزان آن‌ها را رعایت کند. این آداب شامل احترام، صداقت، حفظ سلامت و پویایی محیط آموزشی و… است.
رعایت این دسته از اصول و قوانین علاوه بر این‌که باعث می‌شود دانش‌آموزان یا هنرجویان در محیط آموزشی و در هنگام تعامل با معلم خود احساس راحتی کنند؛ بلکه سبب می‌شود تا فرایند انتقال دانش و تجربه نیز به نحو احسن انجام شود.
اتیکت چیست؟
عبارت اتیکت یا آداب معاشرت به‌طورکلی به مجموعه‌ای از قوانین رفتاری گفته می‌شود که رعایت آن‌ها زندگی اجتماعی افراد را ساده‌تر و کارهای آن‌ها را بهینه‌تر می‌کند. برای همین، هر کدام از اعضای جامعه از طریق یادگیری اصول و تلاش برای رعایت آن‌ها می‌توانند سهم مؤثری در ساختن یک‌دنیای بهتر ایفا کنند.
ازآنجایی‌که زندگی اجتماعی انسان‌ها ساحت‌های مختلفی دارد، اتیکت نیز در موقعیت‌های مختلفی تعریف می‌شود؛ بنابراین لازم است هر فرد با درنظرگرفتن نقش اجتماعی خود و موقعیتی که در آن قرار گرفته است، به سراغ یادگیری اتیکت مربوط به آن برود. مواردی مانند اتیکت تلفن‌زدن، اتیکت مهمانی رفتن، اتیکت پزشک بودن و… مواردی ازاین‌دست هستند.
یادگیری اتیکت یا آداب معاشرت چه فایده‌ای دارد؟
متأسفانه، روشن‌نشدن اهمیت یادگیری اتیکت و نبود منابع مناسب برای آن باعث شده است افراد کمی به فکر پیگیری جدی آن بیفتند؛ جای خالی جلسات و انواع کارگاه آموزشی آداب معاشرت در محیط کار یکی از روشن‌ترین جلوه‌های غفلت از این عنصر مهم، در برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها، مدارس و سازمان‌های مختلف است.
خوشبختانه همین نکتۀ کوچک فرصت بزرگی ایجاد کرده تا افرادی که برای یادگیری اتیکت یا آداب معاشرت مرتبط با نقش اجتماعی خود اهمیت قائل هستند، یک مزیت رقابتی مهم به دست بیاورند و به کمک آن در جایگاه خود رشد چشمگیری را تجربه کنند.
چه افرادی برای یادگیری آداب معاشرت یا اتیکت معلمی زمان بگذارند؟
معلمان یکی از گروه‌های پرشمار و بسیار تأثیرگذار در هر جامعه هستند. گستردگی دایرۀ اثرگذاری افراد این جامعه، اهمیت لزوم یادگیری آداب معاشرت یا اتیکت را برای آنان بیش از سایر گروه‌ها می‌کند.
در این یادداشت قصد داریم شما را با مبانی آداب معاشرت یا اتیکت معلمی آشنا کنیم.
بنابراین، چنانچه معلم هستید یا قصد دارید در آزمون‌های جذب معلمان شرکت کنید و به هر شکلی با فرایند تدریس، انتقال دانش و انتقال تجربه درگیرید مطالعۀ این مطلب برای شما مفید خواهید بود.
پیشنهاد: ابتدا یک‌مرتبه این مقاله را با روش مرور سریع بخوانید، سپس برای انتخاب بخش‌هایی که قصد دارید به‌عنوان میکرو اکشن یا عادت کوچک به زندگی روزانه‌تان اضافه کنید دوباره به آن برگردید و مقاله را در آن بخش‌ها بادقت بیشتری بازخوانی کنید.
ضمناً برای مرور بهتر مطالب، می‌توانید از طریق لینک موجود در پایان همین مطلب، فایل قابل چاپ این مقاله را دریافت کنید و پس از پرینت کردن، آن را به‌صورت فیزیکی نیز در اختیار داشته باشید.
لزوم یادگیری آداب معاشرت یا اتیکت معلمی چیست؟
همان‌طور که می‌دانید، حرفۀ معلمی درست همان قدر که نیازمند تسلط به دانش، تجربه و مهارت است، نیازمند برخورداری از توانایی انتقال آن نیز هست؛ بنابراین معلمی که نتواند دانش خود را به‌خوبی به دیگران منتقل کند با معلمی که از اساس دانشی ندارد تفاوت چندانی نمی‌کند؛ بنابراین برای یک معلم لازم است در کنار تلاش برای یادگیری علم، انواع روش تدریس و انتقال مطلب را نیز بیاموزد.
یکی از مهم‌ترین مواردی که در بهینه‌کردن فرایند انتقال مطلب اهمیت دارد، هنر معلم در ایجاد فضایی است که هم خود او و هم سایر افرادی که به‌صورت روزانه در نقش معلم با آن‌ها در تعامل است احساس راحتی داشته باشند.
در این شرایط نه‌تنها فرد در انجام وظیفۀ اصلی خود یعنی تدریس کاملاً کامیاب است و در ارتباط با همکاران و اولیا با کمترین میزان تنش و چالش روبه‌رو می‌شود، بلکه به‌تدریج حسن شهرتی به دست می‌آورد که در گذشت زمان فرصت‌های تازه‌ای برای به او به ارمغان خواهد آورد.
اتیکت معلمی در کلاس درس شامل چه مواردی می‌شود؟
اتیکت معلمی به‌طورکلی به سه بخش تقسیم می‌شود: در ارتباط با دانش‌آموزان، در ارتباط با اولیا و در ارتباط با همکاران. البته این تقسیم‌بندی را می‌شود به اشکال دیگری نیز انجام داد؛ اما به نظر می‌رسد تقسیم‌بندی بر اساس افراد بهترین و کارآمدترین نوع آن است.
از میان این سه مورد، اتیکت معلمی در ارتباط با دانش‌آموزان از همه مهم‌تر است.
فرقی ندارد که عزمتان را جزم کرده باشید تا همه چیز درباره اتیکت معلمی را یاد بگیرید یا قصد دارید صرفاً با آموختن چند نکته قدری خودتان را در حرفه‌تان ارتقا دهید. به‌هرحال نقطه شروع یادگیری اتیکت معلمی اینجاست.
با تمام دانش‌آموزان عادلانه رفتار کنید
این یکی از سخت‌ترین و اثرگذارترین کارهایی است که باید به‌عنوان یک معلم انجام دهید؛ بنابراین اگر تصمیم بگیرید برای یک مدت طولانی بر روی یادگیری همین مورد تمرکز کنید و یادگیری و تمرین موارد دیگر را موقتاً کنار بگذارید هم رشد چشمگیری در مسیر حرفه‌ای خودتان مشاهده خواهید کرد.
ممکن است در نگاه اول این‌طور به نظر برسد یک معلم عادل، باید با تمام دانش‌آموزان خود به شکل یکسان رفتار کند و هیچ‌کدام از آن‌ها در نظر او با دیگری تفاوتی نداشته باشد. مثلاً اگر به یکی از آن‌ها دومرتبه لبخند زد، به بقیه آن‌ها هم حتماً دو بار لبخند بزند.
اما اشتباه نکنید!
شما باید به‌عنوان معلم در کلاس درس، به هر دانش‌آموز همان چیزی را بدهید که به آن نیاز دارد. در این حالت می‌توانید بگویید در کلاس درس، رفتار عادلانه‌ای داشته‌اید.
لازمه انجام این کار، آن است که با چشمانی تیزبین و صرف توجه ویژه برای هر دانش‌آموز تلاش کنید در کمترین زمان ممکن روحیات، استعدادها، محدودیت‌ها و نیازهای هر یک را بشناسید. سپس با رصد مسیر پیشرفت او تشخیص دهید در این لحظه به چه چیزی نیاز دارد.
باتوجه‌به این‌که تمام دانش‌آموزان شما نقطه شروع مشابهی نداشته‌اند و در توانایی‌ها و شرایط زندگی با یکدیگر تفاوت دارند، استراتژی رفتار برابر کارآمد به نظر نمی‌رسد و لازم است استراتژی بهتری جایگزین کنید.
درعین‌حال لازم است از بروز این احساس که «برای معلم، ما با یکدیگر فرق داریم!» در دانش‌آموزان جلوگیری کنید و از روش‌های مختلفی سعی کنید آن‌ها را به‌یقین برسانید که حب و بغض شخصی در رفتارتان با آن‌ها اثری ندارد.
در کلاس درس سوگلی نداشته باشید!
وقتی قرار است دانش‌آموزی را برای مسئولیتی در نظر بگیرید، سوابق تحصیلی و موفقیت‌های کلاسی را در نظر نگیرید. برای مثال، لازم نیست برای معرفی به‌عنوان نمایندۀ کلاس، همان دانش‌آموزی را انتخاب کنید که نمرۀ ریاضی‌اش از دیگران بالاتر شده است. بهتر است در این مورد، کسی را معرفی کنید که لازم دارد با قرارگرفتن در یک شرایط کنترل‌شده، مهارت‌های مدیریتی خود را بهبود دهد.
علاوه‌برآن دقت کنید مواردی مانند ظاهر، موقعیت اجتماعی خانواده، شهر محل تولد و مواردی ازاین‌دست نیز کسی را به سوگلی شما در کلاس درس تبدیل نکند.
بدیهی است به‌عنوان معلم، یک یا چند دانش‌آموز کوشا برای شما نسبت به دیگران شاخص‌تر باشند؛ اما این علاقه‌مندی شخصی به‌هیچ‌وجه نباید نمود بیرونی داشته باشد و باعث شود یکی از دانش‌آموزان نسبت به دیگری از امتیازات بیشتری بهره‌مند شود.
به پوششتان اهمیت دهید!
اگرچه به‌صورت رسمی کد پوشش خاصی برای معلمان اعلام نشده است، اما پوشیدن برخی لباس‌ها و استفاده از برخی رنگ‌ها برای معلمان به‌صورت رسم درآمده است. باتوجه‌به این‌که به‌عنوان معلم، ساعت‌های زیادی از روز توجه تعداد زیادی از دانش‌آموزان به شما معطوف است و ازاین‌رو اهمیت دارد که چه لباسی می‌پوشید.
اولین نکته‌ای که در انتخاب لباس معلمان اهمیت دارد، تمیز و مرتب بودن آن است. از تمیز بودن لباس خود اطمینان حاصل کنید و هر زمان که احساس کردید لباستان نیاز به شستشو یا اطو کردن دارد، بلافاصله نسبت به انجام این کار اقدام کنید. ترجیح بر این است که لباس شما معطر باشد؛ اما چنانچه به هر دلیلی علاقه‌ای به استفاده از عطر ندارید، دقت کنید لباستان بوی نامطبوع ندهد.
به جز آن، لازم است پوشش شما به شکلی انتخاب شود که هرگونه توجه اضافی را به خود جلب نکند. یادتان نرود چینش و انتخاب المان‌ها در محیط آموزش باید به‌گونه‌ای باشد که حواس دانش‌آموزان را اصل مطالب درسی پرت نکند؛ بنابراین پوشیدن لباس‌هایی که خارج از عرف هستند و ممکن است توجه دانش‌آموزان را به جایی دیگر جلب کنند شایسته نیست.
بااین‌حال، بهتر است در لباس‌هایتان از رنگ‌های گرم و طرح‌های ساده‌ای استفاده کنید که هم خودتان هنگام تدریس راحت باشید و هم‌چشم دانش‌آموزانتان در اثر مشاهده بلندمدت آن رنگ و طرح خسته و آزرده نشود.
از مرزها عبور نکنید!
فراموش نکنید که در کلاس درس، ارتباط شما و دانش‌آموزانتان یک رابطۀ معلم و شاگردی است. این ارتباط به هر شکلی نباید تغییر کند و نه شما و نه دانش‌آموزان نباید از یاد ببرید که این یک رابطۀ رسمی و حرفه‌ای است. پایبندی به این مرزها، سبب حفظ سلامت ارتباط دوطرفه میان معلم و شاگرد شده و بدین ترتیب هدف این ارتباط، یعنی یادگیری را به شکل بهترین محقق می‌کند.
ارتباط بیشتر خارج از محیط مدرسه، بحث‌های نامرتبط با حیطۀ کاری‌تان و درگیرشدن در بحث‌های مختلف خانوادگی، اجتماعی یا سیاسی از مصادیق عبور از مرزها هستند که باید از آن‌ها پرهیز کنید.
به‌عنوان یک معلم، خصوصاً زمانی که معلم محبوب دانش‌آموزان باشید دفعات زیادی پیش می‌آید که به دورهمی‌های مختلف از سمت دانش‌آموزانتان دعوت شوید. دقت داشته باشید قبول‌نکردن این قبیل دعوت‌ها به حفظ رابطه حرفه‌ای استاد و شاگردی، سلامت بیشتر کلاس درس و پیشگیری از بروز اتفاقات پیش‌بینی نشده کمک زیادی خواهد کرد.
خرده‌عادت‌های نادرست را ترک کنید
خرده‌عادت‌های نادرست، از جمله مواردی است که باید نسبت به آن‌ها حساسیت زیادی به خرج دهید و تلاش کنید در سریع‌ترین زمان ممکن کنارشان بگذارید. صحبت کردن با تلفن همراه در کلاس، خوردن خوراکی در حین تدریس یا در کلاس درس، چرت زدن در کلاس و… از جملۀ این موارد است.
منابعی برای مطالعۀ بیشتر
کتاب اخلاق حرفه‌ای در مدرسه نوشتۀ احد فرامرز قراملکی، زینب برخورداری و فائزه موحدی
کتاب جامع آداب معاشرت نوشتۀ پگی، لیزی، آنا و دانیل پست – ترجمۀ مریم تقدیسی
کتاب صوتی اتیکت و آداب معاشرت – متمم
سخن پایانی
بحث اتیکت معلمی یا آداب معاشرت معلمی، یکی از چاق‌ترین و پرنکته‌ترین مباحث زیرمجموعۀ اتیکت است و یادگیری آن نیازمند مطالعۀ مستمر و تمرین دائمی است؛ بنابراین اگر حرفۀ معلمی نقشی جدی در زندگی شما دارد، لازم است به‌عنوان یک بخش مهم از این حرفه، یادگیری این دست مطالب و تمرین برای تثبیت و درونی کردن آن را در برنامۀ خودتان قرار دهید.
مطالب پیشنهادی:
